مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟
در دنیای الکترونیک، قطعات زیادی وجود دارند که هر کدام نقش خاصی ایفا می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین این قطعات، مقاومت است. اما مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله به زبان ساده و کامل به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
مقاومت چیست؟
مقاومت (Resistor) قطعه‌ای الکترونیکی است که جریان برق را محدود یا تنظیم می‌کند. به زبان ساده‌تر، مقاومت جلوی عبور آزادانه جریان الکتریکی را می‌گیرد و باعث می‌شود میزان مشخصی از جریان از مدار عبور کند.
در واقع وقتی جریان برق وارد یک مقاومت می‌شود، مقداری از انرژی آن به گرما تبدیل می‌شود. همین ویژگی باعث می‌شود که مقاومت بتواند شدت جریان را در یک مدار کنترل کند.
در واقع داخل قطعه‌ی مقاومت، یک فیلم مارپیچ از جنس کربن وجود دارد که هرچقدر سطح مقطع آن کوچکتر باشد مقدار اهم بالاتر و میزان عبور جریان الکتریکی از آن کمتر می‌شود؛ همچنین هرچقدر سطح مقطع فیلم کربنی بزرگ تر باشد، مقدار اهم کمتر و میزان عبور جریان الکتریکی از آن بیشتر می‌شود.
همچنین میتوانید از بخش نحوه تست قطعات الکترونیکی، نحوه تست مقاومت ها را مطالعه کنید.
مقاومت چه کاربردی دارد؟
حال که دانستیم مقاومت چیست؟ بهتر است نگاهی به کاربردهای آن بیندازیم:
تنظیم شدت جریان: جلوگیری از عبور بیش از حد جریان به قطعات حساس.
تقسیم ولتاژ: در برخی مدارها لازم است ولتاژ بین چند قسمت تقسیم شود که این کار به کمک مقاومت انجام می‌شود.
ایجاد گرما: در مدارهایی مانند بخاری برقی یا برخی حسگرها، مقاومت‌ها به عنوان منبع تولید گرما عمل می‌کنند.
محافظت از قطعات الکترونیکی: با کاهش جریان، مانع سوختن قطعات حساس مانند LED یا آی‌سی می‌شوند.
فیلتر کردن سیگنال‌ها: در مدارات پیچیده‌تر مثل فیلترهای صوتی یا مدارات فرکانسی.
انواع مقاومت
برای درک بهتر اینکه مقاومت چیست و چه کاربردی دارد، لازم است با انواع مختلف مقاومت آشنا شویم:
در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟” میتوان مقاومت هارا به دو دسته اصلی ثابت و متغییر تقسیم کرد.
در مقاومت های ثابت مقدار اهم ثابت است و نسبت به شرایط محیطی هیچ تغییری ندارد، اما در مقاومت های متغییر میتوان شرایط محیطی و نیاز کاربران را شرطی برای تغییر میزان اهم مقاومت ها دانست.
مقاومت ثابت: مقدار اهم مشخصی دارد و تغییر نمی‌کند. رایج‌ترین نوع مقاومت‌هاست.
در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟” باید حتما درباره‌ی انواع مقاومت های ثابت بحث و گفتگو داشته باشیم:
۱. مقاومت کربنی (Carbon Composition Resistor)
توضیح:
این مقاومت‌ها از ترکیب پودر کربن و رزین ساخته می‌شوند. قدیمی‌ترین نوع مقاومت هستند و نسبت به نویز و تغییرات دما حساس‌اند.
کاربرد:
مدارهای عمومی قدیمی
کاربردهایی که نیاز به پاسخ سریع به پالس‌های قوی دارند
۲. مقاومت فیلم کربنی (Carbon Film Resistor)
توضیح:
لایه‌ای از کربن روی یک هسته‌ی سرامیکی پوشانده می‌شود. این مقاومت‌ها نسبت به نوع کربنی دقت بالاتری دارند.
کاربرد:
مدارهای الکترونیکی عمومی
تجهیزات مصرفی مانند تلویزیون و رادیو
۳. مقاومت فیلم فلزی (Metal Film Resistor)
توضیح:
در این نوع مقاومت، لایه‌ای نازک از فلز روی هسته سرامیکی قرار می‌گیرد. دقت و پایداری بالایی دارند.
کاربرد:
مدارهای دقیق
تجهیزات پزشکی
دستگاه‌های اندازه‌گیری حساس
۴. مقاومت فیلم اکسید فلزی (Metal Oxide Film Resistor)
توضیح:
این مقاومت‌ها با پوشش اکسید فلز ساخته می‌شوند و مقاومت بالایی در برابر حرارت و رطوبت دارند.
کاربرد:
مدارهای صنعتی
مدارهای با دمای کاری بالا
منابع تغذیه و اینورترها
۵. مقاومت سیمی (Wire Wound Resistor)
توضیح:
از سیم مقاومتی (مانند نیکل-کروم) پیچیده شده روی هسته‌ی سرامیکی یا فلزی ساخته می‌شود. تحمل توان بسیار بالا دارد.
کاربرد:
مدارهای قدرت
ترمز دینامیکی موتورها
منابع تغذیه صنعتی
۶. مقاومت ضخیم فیلم (Thick Film Resistor)
توضیح:
یک لایه ضخیم از ماده‌ی مقاومتی روی بستر سرامیکی چاپ می‌شود. این مقاومت‌ها ارزان و قابل تولید انبوه هستند.
کاربرد:
بردهای SMD
وسایل الکترونیکی مصرفی
موبایل، لپ‌تاپ، تجهیزات دیجیتال
۷. مقاومت نازک فیلم (Thin Film Resistor)
توضیح:
لایه‌ی بسیار نازکی از فلز روی بستر سرامیکی قرار دارد. این مقاومت‌ها فوق‌العاده دقیق و پایدار هستند.
کاربرد:
تجهیزات اندازه‌گیری دقیق
مدارهای پردازش سیگنال
تجهیزات آزمایشگاهی و نظامی
۸. مقاومت آجری (Ceramic Resistor / Brick Resistor)
توضیح:
مقاومت آجری نوعی مقاومت توان بالا است که به شکل یک بلوک سرامیکی طراحی شده. این مقاومت‌ها می‌توانند حرارت زیادی را تحمل کنند.
کاربرد:
بارگذاری سنگین
ترمز دینامیکی قطارها و آسانسورها
سیستم‌های برق صنعتی
منابع تغذیه قوی
در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟” باید حتما درباره‌ی انواع مقاومت های ثابت بحث و گفتگو داشته باشیم: باید حتما درباره‌ی انواع مقاومت های متغیر هم بحث و گفتگو داشته باشیم:
مقاومت متغیر (پتانسیومتر): مقدار مقاومت قابل تغییر است و در تنظیم ولوم صدا یا نور استفاده می‌شود.
این نوع از مقاومت دارای یک محور است که حول یک سیم پیچ یا فیلم کربنی می‌چرخد و میتوان از آن مقاومت با اهم دلخواه را بگیریم
این نوع از مقاومت ها معمولاً دارای مقادیر اهمی متفاوت می‌باشند که میزان دقت در مقدار اهم های کمتر، بیشتر از مقدار اهم های بیشتر است.
مقاومت حرارتی (NTC و PTC): مقدار مقاومت با تغییر دما تغییر می‌کند.
مقاومت نوری (LDR): با تغییر شدت نور، مقاومت تغییر می‌کند.
واحد اندازه‌گیری مقاومت در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟”
مقدار مقاومت با واحد اهم (Ohm) اندازه‌گیری می‌شود که با علامت Ω نمایش داده می‌شود. هر چه مقدار مقاومت بیشتر باشد، جریان برق کمتری از آن عبور می‌کند.
مقاومت‌های کوچکتر معمولاً برای محدود کردن جریان کم و مقاومت‌های بزرگتر برای جلوگیری از عبور جریان زیاد به کار می‌روند.
نحوه خواندن مقدار مقاومت در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟”
اکثر مقاومت‌های ثابت دارای رنگ‌بندی مخصوصی هستند که مقدار اهم آن‌ها را نشان می‌دهد. این رنگ‌ها طبق یک استاندارد مشخص چیده شده‌اند و با یادگیری کد رنگی مقاومت، به راحتی میتوانید مقدار آن را بخوانید.
برای مثال، یک مقاومت با نوارهای رنگی قهوه‌ای، مشکی و قرمز معادل ۱۰۰۰ اهم یا ۱ کیلو اهم است.
در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟” یادگیری خواندن مقدار مقاومت یکی از مهم ترین نکات می‌باشد؛ بدین صورت که به جای رنگ اول و رنگ دوم مقدار عدد هر رنگ را مینویسیم و بجای رنگ سوم، به تعداد عدد آن رنگ؛ صفر می‌گذاریم.
| تلرانس | ضریب | کد رنگ | رنگ |
| – | 1 | 0 | مشکی | سیاه |
| 1٪ | 10 | 1 | قهوه‌ای |
| 2٪ | 100 | 2 | قرمز |
| – | 1000 | 3 | نارنجی |
| – | 10000 | 4 | زرد |
| 0.5٪ | 100000 | 5 | سبز |
| 0.25٪ | 1000000 | 6 | آبی |
| 0.1٪ | 10000000 | 7 | بنفش |
| 0.05٪ | – | 8 | خاکستری |
| – | – | 9 | سفید |
| 5٪ | 0.1 | – | طلایی |
| 10٪ | 0.01 | – | نقره‌ای |
در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟” میتوانیم طبق جدول داده شده یک مقدار فرضی را در نظر بگیریم
رنگ اول: قرمز (کد رنگ: 2)
رنگ دوم: مشکی (کد رنگ: 0)
رنگ سوم: قرمز (به تعداد کد رنگ صفر قرار می‌دهیم: 00)
رنگ آخر: طلایی (تلرانس: 10٪)
طبق این مثال و طبق جدول داده شده میتوانیم این مقاومت را یک مقاومت 2000 اهمی یا همان 2 کیلو اهمی در نظر بگیریم.
نکاتی مهم در استفاده از مقاومت در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟”
همیشه مقاومتی انتخاب کنید که توانایی تحمل جریان عبوری را داشته باشد.
مقاومت‌های با توان بالاتر (مثلاً ۱ وات یا ۲ وات) گرمای بیشتری را تحمل می‌کنند.
هنگام انتخاب مقاومت، به مقدار دقیق اهم و توان آن توجه کنید.
در طراحی مدارها، استفاده درست از مقاومت باعث افزایش طول عمر و کارایی قطعات می‌شود.
نتیجه‌گیری برای “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟”
در این مقاله آموختیم که مقاومت چیست و چه کاربردی دارد. مقاومت قطعه‌ای ساده ولی بسیار ضروری در مدارهای الکترونیکی است. بدون استفاده صحیح از مقاومت‌ها، بسیاری از مدارات به درستی کار نخواهند کرد یا دچار آسیب می‌شوند. شناخت انواع مقاومت و نحوه عملکرد آن‌ها، پایه‌ی ورود به دنیای جذاب الکترونیک است.
سوالات متداول در بررسی “مقاومت چیست و چه کاربردی دارد؟”
مقاومت چیست؟
قطعه‌ای که برای محدود یا کنترل کردن جریان برق در مدارها به کار می‌رود.
کاربرد مقاومت در الکترونیک چیست؟
تنظیم جریان، تقسیم ولتاژ، محافظت از قطعات حساس و تولید گرما.
مقدار مقاومت چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
با واحد اهم (Ω) و از طریق مولتی‌متر یا کد رنگی روی بدنه مقاومت.
